رضایی آدریانی، محسن (26 شهریور ۱۳۴۲ – 19 بهمن ۱۳۶۱)، فرمانده محور عملیات لشکر ۸ نجف اشرف سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.

محسن رضایی آدریانی در محلة آدِریان  شهر همایون‌شهر (خمینی‌شهر کنونی) متولد شد. پدرش نادعلی بافندة پارچه و حوله و مادرش فاطمه صرامی فروشانی خانه‌دار بود. آن‌ها صاحب شش فرزند (سه پسر و سه دختر) شدند. محسن فرزند دوم خانواده بود. تحصیلات ابتدایی را از ۱۳۵۰ ش آغاز و تا چهارم ابتدایی نزد سپاهیان دانش در دبستان آدریان همایون‌شهر ادامه داد. سپس با توجه به وضعیت مالی خانواده و کمبود امکانات تحصیلی موفق به ادامه تحصیل نگردید. ابتدا برای کار در آسیاب گندمی که در همسایگی منزلشان بود مراجعه و مشغول به کار شد. پس از مدتی در یک کارخانه ریسندگی واقع در اصفهان به فعالیت پرداخت و سپس به شغل صافکاری روی آورد. برای کار هر روز مسیر طولانی تا محل کار را با دوچرخه می‌پیمود و مزد کارش را برای کمک به وضعیت اقتصادی خانواده در اختیار پدر قرار می‌داد (ادارة ثبت احوال ... ؛ شناسنامه شهید؛ ادارة ثبت احوال ... ؛ شناسنامه مادر شهید؛ بنیاد شهید ... ، فرم اعضاء خانواده؛ رضایی؛ ادارة آموزش‌وپرورش ... ).

قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، محسن بهصورت پیوسته در جلسات قرآن مسجد فاطمیه در محلة خود و به صورت مخفیانه در جلسات آموزش احکام رساله امام خمینی (ره) شرکت می‌کرد. همزمان با اوج گرفتن انقلاب اسلامی در ۱۳۵۷ ش، محسن تنها پانزده سالش بود که کار را رها کرد و به صف انقلابیون پیوست. هر کجا تظاهرات و مجلسی انقلابی بود محسن آن‌جا حضور می‌یافت و اعلامیه‌های انقلابی را توزیع می‌نمود (رضایی، تحقیقات ... ، بش).

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، محسن با حضور در مسجد جامع محل برای برقراری امنیت شب تا صبح نگهبانی می‌داد. محسن در ۱ اردیبهشت ۱۳۵۹ به عضویت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خمینی‌شهر درآمد و با در جریان ناآرامی‌های ضد انقلاب در کردستان به آن‌جا اعزام شد. وی مدت کوتاهی در کردستان، مسئولیت حفاظت از یکی از ائمة جمعة استان کردستان را نیز بر عهده داشت (هاشمیان، مقدمه، ص۸؛ سپاه ... ، فرم تطبیق ایثارگران؛ رضایی).

رضایی در ۱ مهر ۱۳۵۹ راهی جبهه‌های جنوب شد و در ۲۵ اردیبهشت ۱۳۶۰ در جبهة فیاضیه با هدف آزادسازی تپه‌های مدن در شمال آبادان، به عنوان دیده‌بان عملیات شیخ فضل الله نوری شرکت داشت. چند ماه بعد در عملیات بزرگ ثامن الائمه(ع) (5 مهر ۱۳۶۰)، که در جبهة جنوبی، شمال آبادان با هدف شکستن حصرآبادان، آزادسازی جاده های آبادان ـ اهواز و آبادان ـ ماهشهر و منطقة اشغالی در شرق کارون طرح‌ریزی شده بود، فرماندهی یکی از گروهان‌های نیرو‌های خمینی شهری که بعد از تشکیل تیپ ۸ نجف اشرف به این تیپ ملحق شدند و همچنین مسولیت دیده‌بانی را بر عهده داشت. قبل از عملیات برای دیده‌بانی در ماشین سوخته‌ای که نزدیک نیروهای دشمن بود سنگر می‌گرفت و شناسایی و هدایت آتش  را برعهده داشت. به همین جهت در عملیات از او خواستند تا هدایت آتش نیروهای سپاه و ارتش را تا رسیدن به مواضع دشمن انجام دهد. او  5 مرداد ۱۳۶۰ در حین انجام وظیفه از ناحیه صورت و پا به شدت مجروح شد (سپاه ...، فرم تطبیق ایثارگران، یوسفی کوپائی، ص۱۶۴؛ سپاه ...، گواهی مجروحیت).

سپس در ۲ فروردین ۱۳۶۱ در عملیات فتح المبین، که در جبهة جنوبی، شوش و دزفول با هدف آزادسازی منطقة غرب رودخانة کرخه و جادة دزفول ـ دهلران و تامین اندیمشک، شوش، دزفول و جاده اندیمشک ـ اهواز طرح ریزی شده بود به عنوان معاون محور عملیاتی شرکت نمود. بعد از این عملیات، همزمان با عملیات بیت المقدس (10 اردیبهشت ۱۳۶۱)، که در منطقة غرب رود کارون با هدف آزاد سازی شهرهای خرمشهر، هویزه، جاده اهواز ـ خرمشهر و خارج کردن اهواز، حمیدیه و سوسنگرد از بردتوپخانه دشمن اجرا شده بود؛ محسن با تعدادی از یاران خود در منطقة انحرافی برقازه در جبهه شوش با شناسایی‌های دقیقی که انجام دادند توانستند با عملیات زیرکانه و شبیخون به دشمن تعداد بسیاری از نیروهای دشمن را کشته و اسیر کنند و تعداد قابل توجهی نیز ادوات زرهی به غنیمت ببرند. پس از مدتی در  22 تیر ۱۳۶۱در عملیات رمضان، که در جبهة جنوبی، شرق بصره با هدف تهدید بصره از شرق و حضور در حاشیة شط‌العرب انجام شد، فرماندهی یکی از گردان‌های تیپ ۲۵ کربلا را بر عهده گرفت. گردان او خط شکن بود و به عنوان گردان ویژه هر جا که نیاز به آزادسازی منطقه ای بود، وارد عملیات می‌شد.  سپس در عملیات محرم (10 آبان ۱۳۶۱ )،که با هدف تصرف سر پل در منطقة العماره و آزادسازی ارتفاعات مرزی در منطقه عملیاتی عین خوش و زبیدات آغاز شد، محسن فرمانده گردان فتح از تیپ ۸ نجف اشرف بود (سپاه ...، فرم تطبیق ایثارگران؛ هاشمیان، مقدمه، ص ۱۱-10؛ یوسفی کوپائی، ص ۱۶۵-164؛ تحقیقات ...، بش).

عملیات آخری که محسن در آن شرکت داشت عملیات والفجر مقدماتی بود. این عملیات در  17 بهمن ۱۳۶۱ در در جبهة جنوبی، شمال چزابه، با هدف پیشروی به سوی العماره و تهدید آن از شرق آغاز شد. وی در این عملیات فرماندهی محور عملیات و معاونت اطلاعات‌وعملیات تیپ ۳ لشکر ۸ نجف اشرف را بر عهده داشت که در جنگل‌های امقر/ عمقر در منطقة فکه بر اثر اصابت ترکش و موج انفجار خمپاره دشمن دچار سوختگی شدید شد و به شهادت رسید. پیکر وی در گلزار شهدای محلة آدریان خمینی‌شهر به خاک سپرده شد (تحقیقات ...، بش؛ هاشمیان، مقدمه، ص ۱۱؛ سپاه ...، گواهی شهادت؛ سپاه ...، فرم تطبیق ایثارگران؛ هدایت).

از ویژگی‌های بارز شخصیتی وی باید به توجه او به یتیمان اشاره کرد. همچنین وی با تمام مسئولیت هایی که در جبهه داشت فردی بسیار ساده و متواضع بود. وقتی که از جبهه به خانه می‌آمد بیشتر اوقات خود را در مسجد و در کنار بچه‌ها می‌گذراند. به امر به معروف و نهی از منکر بسیار اهمیت می‌داد و از بی حجابی بیزار بود. از دیگر خصوصیات وی توجه بسیار به نماز شب،  تضرع‌های شبانه و امور معنوی بود. وی همچنین نسبت به اطرافیان از جمله خانواده به شدت احساس مسولیت می‌کرد و همیشه پیگیر احوالات ایشان بود (رضایی؛ تحقیقات ...، بش).

در کنگرة سرداران و ۲۳۰۰ شهید شهرستان خمینی‌شهر که در ۱۳۹۵ ش برگزارشد از مقام والای وی تجلیل به عمل آمد. کتابی تحت عنوان دیده‌بان مشتمل بر خاطراتی از شهید محسن رضایی آدریانی از مجموعه راست قامتان انتشارات ستارگان درخشان به همت کنگرة سرداران و ۲۳۰۰ شهید شهرستان خمینی‌شهر به چاپ رسیده است (هدایت).

مآخذ: ادارة آموزش‌وپرورش شهرستان همایون‌شهر (خمینی‌شهر کنونی)، گواهی تحصیلی، سند بی‌تا، سند بش، موجود در اداره‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان؛ ادارة ثبت‌احوال شهرستان همایون‌شهر (خمینی شهر)، شناسنامه، سند مورخ  6 مهر ۱۳۴۲، سند بش، موجود در همان‌جا؛ ادارة ثبت‌احوال شهرستان همایون‌شهر (خمینی‌شهر)، شناسنامه مادر شهید، سند مورخ ۲۹ شهریورماه ۱۳۱۶، سند بش، موجود در همان‌جا؛ بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان خمینی شهر، فرم افراد اعضاء خانواده، سند بیتا، سند بش، موجود در همان جا؛ تحقیقات منتشرنشدۀ کنگره سرداران و ۲۳۰۰ شهید شهرستان خمینی‌شهر، خمینی شهر: ۱۳۸۷ ش؛ همان، همان‌جا: ۱۳۹۵ ش؛ همان، همان‌جا: بیتا؛ رضایی، حسین (برادر شهید)، مصاحبه با یدالله آقابابایی، ۲۲ شهریور ۱۳۹۶؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان خمینی‌شهر، فرم تطبیق ایثارگران، سند بیتا، سند بش، موجود در اداره کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس استان اصفهان؛ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان خمینی‌شهر، گواهی شهادت، سند مورخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۶، سند بش، موجود در همان‌جا؛  سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شهرستان خمینی‌شهر، گواهی مجروحیت، سند مورخ ۱۱ بهمن ۱۳۷۳، سند بش، موجود در همان‌جا؛ هاشمیان، سلمان، دیده‌بان: خاطراتی از سردار شهید محسن رضایی، اصفهان: ستارگان درخشان، ۱۳۹۱ ش؛ هدایت، علیرضا، اطلاعات شخصی؛ یوسفی کوپائی، محمدرضا، سرداران سپاه توحید: یادنامه جمعی از سرداران شهید لشگر زرهی ۸ نجف اشرف، اصفهان: لشکر زرهی ۸ نجف اشرف، ۱۳۷۵ ش.

/ رضا بخشی و علیرضا هدایت/